*برخی می پندارند قبل از اسلام در ایران برده داری نبوده و برده داری ارمغان اسلام برای ایران است. اما بخشی از کتاب «ماتیکان هزار داتستان» که در عصر ساسانیان به نگارش در آمده و در آن احکام شرعی زرتشتیان گرد آمده است، به احکام بردگی اختصاص دارد.
این کتاب به همت موبد رستم شهزادی به فارسی برگردانده شده و با عنوان «قانون مدنی زرتشتیان در زمان ساسانیان» به چاپ رسیده است. احکام بردگان را از صفحه ی 65 تا 67 می خوانیم. به برخی از این احکام توجه کنیم:
-    «بندگان کسانی شمرده می شوند که توسط رعایای شاهنشاهی در جنگ به اسارت در آمده باشند.»
-    «همان گونه که در هر ده روز یک روز غلام آزادی دارد، دهمین فرزند کنیز نیز از قید بندگی آزاد است.»
-    «اشخاص آزاد و بنده هردو ممکن است خادم معبد گردند ولی بنده نمی تواند مانند آزاده قبول هدایا و تحف زوار کند.»
-    «هرگاه بنده اکدینی (کافری) به همراهی آقای خود به دین مزدیسنی در آیند بنده در خدمت آقای خود باقی خواهد ماند.»
-    «بنده ای که به عنوان کارگر به دیگری کرایه داده شود، کارفرما باید مزد او را به مالک بنده بدهد.»
-    «بندگان می توانند با اجازه ی آقای خود آزادی خود را با پول خریداری نموده یا دیگری را حاضر نمایند قیمت آنان را به مالک پرداخته آزاد نمایند.»
در صفحه 101 نیز حکمی در مورد بردگان آمده است:
-    «اگر کسی دو عدد از غلام بچگان خود را به قیمت دویست درهم به دیگری بخشد، در هنگام تسلیم نمی تواند به عذر این که غلامان بزرگ شده اند قیمت آنان را طبق سند نپذیرد بلکه باید غلامان را تسلیم کند.»
یادآوری:
موبد رستم شهزادی در تلاش است در آثار خود، نسبت به زرتشتیان نوعی آبروداری کند. در بخش مربوط به احکام بردگان، شماره ی فصل ها و بندها نشان می دهد که گزینشی برخورد کرده و حاضر نشده همه ی احکام را بیاورد. هرچند همین مقداری را که ترجمه کرده به روشنی برده دادی در عصر ساسانی را نشان می دهد.
در آخرین مسئله ای که از او نقل کردیم عبارت را اینگونه ترجمه کرده است: «اگر کسی دو عدد غلام بچگان خود را به قیمت دویست درهم به دیگری بخشد...» پول گرفتن در برابر بخشش معنا ندارد. بخشش یعنی چیزی را بدون دریافت چیزی به دیگری دادن. او در ترجمه به جای اینکه بنویسد: برده را به دویست درهم بفروشد، نوشته است: به دویست درهم ببخشد.
شناسنامه کتاب: قانون مدنی زرتشتیان در زمان ساسانیان، گردآورنده و برگردان: رستم شهزادی (درگذشت: 1378)، تهران، انتشارات فروهر، چاپ دوم، 1386