استاد یاغش کاظمی با عشق و علاقه ی سرشار اماکن دوردست و بیابانها را برای کاویدن چهارتاقیها زیر پا گذاشته و نتیجه ی این پژوهشها تدوین کتابی در مورد آتشکده هاست که نگارش آن، رو به اتمام است. نظر به اهمیت این کتاب، از ایشان خواستیم به اختصار اثر خود را برای ما معرفی کند. وی متن زیر را ارسال کرده است:
سلام و سپاس از توجه شما دوست ارجمند
تأکید دارم که نام ِ کتاب "چهارتاقی های ایران" باشد تا مثلاً "آتشخانه ها یا آتشکده های ایران"؛ برخی از چهارتاقی های ِ باستانی ِ مورد اشاره در این کتاب تقریباً 70 درصد ویران شده اند و تنها از روی گزارش ها و گراورهای ِ قدیمی امکان درک درست ِ معماری شان وجود دارد
نزدیک به 50 چهارتاقی ِ باستانی مورد پژوهش میدانی قرار گرفته که توضیحات ِ لازم درباره ی معماری آنها با نقشه های معماری و عکس های ِ با کیفیت ِ بالا ارائه خواهد شد. برخی از این چهارتاقی ها آشکارا کارکرد ِ مذهبی داشته و می توان تک تک ِ فضاهای ِ یک آتشخانه و آتشکده ی باستانی را در محوطه ی آنها دید. برخی دیگر نیز اکنون بصورت ِ تک و مجرد واقع شده اند و گزارشهای باستانشناسی نیز در موردشان ناقص است و مدرکی نداریم که نشان دهد دورادور ِ آنها چه فضاهایی بوده، و نمی توان به قطعیت برای آنها کارکرد مذهبی قائل شد و کاربری های ِ دیگر باید مد نظر قرار گیرد؛ در این کتاب به نقد ِ فرضیاتی که جهت ِ کاربری ِ این چهارتاقی ها ارائه شده پرداخته می شود
کتاب در یک جلد و احتمالاً 500 صفحه به طبع برسد. کتاب بصورت یک طرح تحقیقاتی و پژوهشی در دانشگاه آزاد اسلامی مطرح شده است و اکنون پروپوزال ِ آن در دست ِ داوران است که اگر مورد پذیرش قرار گیرد، طبعاً ناشر دانشگاه آزاد اسلامی خواهد بود
پژوهش های میدانی و کتابخانه ای مربوطه از دو سال پیش آغاز شده است، که از ابتدای ِ اردیبهشت ماه ِ جاری به جمع بندی و دسته بندی و مرتب کردن ِ عکس ها و فیش ها پرداخته و کار نوشتن را آغاز کرده ام و امید دارم که تا سه ماه آینده آنرا به انجام رسانم
هدف از نگارش ِ این کتاب، در درجه ی اول پاسخگویی به نیاز ِ جامعه ی معماری ِ ایران است. فُرم ِ چهارتاقی یک فرم اصلی و پایه در معماری ِ ایرانی است که نه فقط در عهد باستان، که به ویژه در عهد اسلامی در مساجد و آرامگاه های فراوان ادامه می یابد. فرضیات متفاوتی درباره ی کارکرد برخی از چهارتاقی های ِ باستانی مطرح شده است که در پژوهش ِ خود به نقد آنها نیز پرداخته ام و در پی ِ پاسخگویی به ابهامات ِ موجود هستم
با تشکر
ی. کاظمی
