به قلم دکتر محمد جواد مشکور (درگذشت 1374ش)
فرستنده: فرشید شرفی
باری انحطاط دو دولت ایران و روم که در این زمان به منتهای خود رسیده بود کار حمله و مهاجرت عرب ها را آسان کرد.
عدم ثبات اوضاع و تعصب شدید موبدان، بی عدالتی و ظلم بی حد بزرگان و دولتیان بر مردم، و تحمیل مالیات ها و عوارض گزاف بر رعیت، پیدا شدن بحران های اقتصادی بر اثر جنگ های طولانی ایران و روم و شکستن سدهای دجله و فرات و شعب آن و شیوع بیماری های خانمان برانداز چون وبا و طاعون، اختلاف شدید طبقاتی، تفرقه بین مردم به واسطه ی اعتقاد به مذاهب و فرق گوناگون چون زردشتی، عیسوی، بودایی، مانوی، مزدکی، زروانی و غیره و مسائل دیگری امثال اینها چنان نظم اجتماعی ساسانی را به هم زده و اوضاع را آشفته کرده بود که همه ی مردم به ستوه آمده بودند و همه کس ناراضی به نظر می رسید و فرج و روزگار بهتری از خدا می خواستند.
از اتفاق روزگار عرب ها یا سامی ها ـ به معنای اعم ـ این بار با سلاح معنوی تازه ای به میدان آمده بودند که هیچ گاه در طول تاریخ مهاجرت های پیشین اقوام سامی چنین شمشیر برنده ای نداشتند. آن سلاح دین مبین اسلام بود که همه ی مردم روی زمین را به یکتاپرستی و برابری و برادری می خواند. این ندای مساوات و عدالت طبقه ی محروم و مظلوم اجتماع را که بیش از دیگر طبقات بودند جلب کرد. آنان راه نجاتی یافته، گروه گروه به آیین جدید درآمدند و طومار رسم کهن را درنوردیدند.

ایران در عهد باستان، محمد جواد مشکور، تهران، انتشارات اشرفی، چاپ چهارم، 1363 ش، ص 472 ـ 473.

ایران در عهد باستان ص 472 ـ 473