به قلم سید علیرضا میرسجادی
(این مقاله خلاصه ی مقاله ی «الله کیست؟» در سایت مستبصران است.)

شبهه
یکی از شبهه های مطرح این است که: «الله» نام خداوند یکتا نیست! بلکه نام یکی از بت های اعراب در زمان جاهلیت است و این کلمه در قرآن و متون اسلامی اشاره به آن بت دارد نه خدا. پس دین اسلام دین یکتاپرستی نیست و مسلمین نیز مشرکند!

پاسخ
در خور توجه است:

1) واژه شناسی:
طبق نظر بسیاری از اهل لغت و محققین متون اسلامی، کلمه ی الله از «اله» (اِلاه) گرفته شده است.
اله در لغت عرب به معنای پروردگار است و عمومیت دارد. به کارگیری این واژه نیز، به کیش و آیینی خاص اختصاص ندارد. هر دینی پروردگار خاص خودش را دارد حال چه به حق باشد و چه به باطل.
نکته ی دیگر اینکه در زبان عربی، یکی از خواص قرار گرفتن الف و لام بر سر کلمات، جدا کردن یک فرد معین از میان هزاران فرد همنام است که به آن در اصطلاح «تعریف جنس» گویند. مثلا واژه ی کتاب در عربی عمومیت دارد و به تمام کتاب ها اطلاق می گردد، اما وقتی الف و لام بر سر آن می آید و به تنهایی ذکر می گردد، به معنای کتاب قرآن می شود.
در مورد کلمه «الله» نیز همین قاعده جاری است؛ یعنی بر سر کلمه ی اله (اِلاه) الف و لام آمده و «الإله» به مرور به «الله» تغییر یافته است. پ

2) مفهوم شناسی:
برای «الله» نمی توان معنای دقیقی مشخص کرد، اما با مراجعه به فرهنگ های لغت فارسی صرفا می توان با توضیحات مختصر مانند: پروردگار یکتا یا واجب الوجود، آن را برای فارسی زبانان مفهوم ساخت.
در واقع «الله» اسم ذاتی است که جامع همه ی کمالات الهی است و اشاره به تمام صفات و کمالات او دارد و به همین دلیل نام های دیگر خداوند به عنوان صفت برای کلمه ی «الله» گفته می شود.

3) پیشینه ی لفظ الله
مسلما «الله» در میان اعراب پیش از اسلام کاملا شناخته شده بوده و بر همین اساس سخن قرآن کریم با اعراب جاهلی نه در راستای اثبات خدا بودن «الله»، بلکه در منزه ساختن آن از پیرایه های جاهلی بوده است. بارها این اندیشه که در کنار الله، خدایان دیگر بوده باشند، نفی شده و به این ترتیب «لا اله الا الله» شکل پذیرفته است. همچنین قرآن، «الله» را به عنوان فرستنده ی همه ی پیامبران و پرستش «الله» را به عنوان دعوت مشترک ابراهیم، موسی و عیسی (علیهم السلام) مطرح کرده است.
نکته قابل توجه دیگر این که در قرآن، پرستش «الله» به عنوان واژه ای مشترک میان مسلمانان و اهل کتاب مطرح گردیده است و اهل کتاب به پای بندی به این اصل مشترک فراخوانده شده اند.

4) پاسخ شبهه
معلوم شد که واژه ی «الله» یک کلمه ی بی اساس و بی ریشه نیست، بلکه بر اساس قاعده و قانون ساخته شده است. معین نمودن یک اله یا پروردگار با «الف و لام»، از میان هزاران الهِ به ناحق، از ویژگی های این لفظ است.
در قسمت مفهوم شناسی هم اثبات شد که واژه ی الله برای واجب الوجود یا خدای یکتا به کار می رود که بحثی در آن نیست.
در بخش پیشینه و تاریخ این واژه نیز بیان شد که کلمه ی «الله» در اسلام وضع نشده، بلکه پیش از اسلام نیز به کار گرفته می شده است. 
در واقع «الله» در شبه جزیره ی عرب، نام خداوند یکتا بود. از طرفی حجاز فقط محل سکونت مشرکان نبود، بلکه مسیحیان و یهودیان و سایر ادیان نیز در آن می زیستند. پیامبر اکرم(ص) در مناظره با یهودیان و نصرانیان، واژه ی «الله» را به کار می برد و در مقابل، آنان نیز خداوند یکتا را «الله» می خواندند. پس «الله» واژه ای مشترک میان تمام ادیان بود.
از سویی مشرکین نیز «الله» یا همان خدای یکتا را قبول داشتند، اما برای خداوند شرکائی قرار می دادند؛ در واقع آنان بت را خالق خود نمی دانستند. بلکه به مخلوقِ خدا بودنِ خود معترف بودند:
وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَیقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَکثَرُهُمْ لا یعْلَمُونَ؛
و هر گاه از آنان سؤال کنى: «چه کسى آسمان ها و زمین را آفریده است؟ مسلّماً مى ‏گویند: «اللَّه»، بگو: «الحمد للَّه» (که خود شما معترفید)!» ولى بیشتر آنان نمى ‏دانند! (لقمان/25)
بت پرستان بت ها را از این جهت تقدیس می کردند که آن ها را شفیع در نزد «الله» می دانستند:
ما نَعْبُدُهُمْ إِلاَّ لِیقَرِّبُونا إِلَى اللَّهِ زُلْفى‏ إِنَّ اللَّهَ یحْکمُ بَینَهُمْ فی‏ ما هُمْ فیهِ یخْتَلِفُون؛
اینها را نمى‏ پرستیم مگر بخاطر اینکه ما را به خداوند نزدیک کنند، خداوند روز قیامت میان آنان در آنچه اختلاف داشتند داورى مى ‏کند. (زمر/3).
پس بت پرست یا مشرک به کسی می گویند که در کنار خدا، دیگری را به باطل دارای مقام خدایی بداند. به خلاف ملحدین یا همان آتئیسم که خداوند را به طور کل قبول ندارند.
مشرکین معتقد بودند که خدایان نیز مخلوق «الله» بوده ، و در تدبیر جهان، به او کمک می کرده اند. لذا اعراب، «الله» را در عرض دیگر خدایان قرار نمی دادند بلکه او را خدای خدایان می دانستند.

اولین کسی که «الله» را به کار برد
طبق شواهد تاریخی این لفظ را حضرت اسماعیل(ع) در مورد خدا به کار برد؛ و سالیان دراز فرزندان او (که از تیره ی اعراب بودند) فقط الله را پرستش می نمودند ولی به مرور زمان، دین حضرت ابراهیم و اسماعیل(ع) را تحریف نموده و مشرک شدند. البته عده ای نیز بر همان آیین یگانه پرستی و دین ابراهیم نبی باقی ماندند و تا قبل از اسلام معتقد به دین حنیف بودند. 
عبدالله پدر پیامبر اسلام(ص) و عبد المطلب و تمام اجداد منتهی به شجره ی ایشان همگی پیرو همین آیین بودند. ابوطالب عموی پیامبر(ص) نیز به آن معتقد بود.

نبود بتی به نام الله
در مورد وجود بتی به نام الله هیچ شاهد تاریخی وجود ندارد و ادعایی بیش نیست. عده ای سعی در اثبات این مطلب دارند و به چند بت باستانی که بر روی آن ها واژه ی الله حک شده، استناد می کنند؛ در حالی که به طور مفصل توضیح داده شد که الله یا خداوند یکتا، نزد مشرکین به خدای خدایان مشهور بوده و به آن معتقد بوده اند اما در کنارش به عبادت اصنام نیز می پرداخته اند. با این حال حتی وجود این بت ها مشکوک است و انتساب آن ها به زمان پیش از اسلام مورد تردید می باشد.

پاسخی دیگر
اگر «الله» خدای مشرکین بوده و نه خدای موحدین، پس کعبه نیز خانه ی مشرکین بوده است؛ چرا که محل استقرار بت های آنان بوده! و حال آن که به گواهی تمام ادیان آسمانی، کعبه به فرمان خدا و به دست حضرت ابراهیم و اسماعیل (علیهما السلام) ساخته شد و محل پرستش خدای یکتا قرار گرفت. آیا با تصرف کعبه توسط مشرکین می توان گفت که کعبه هم منتسب به آنان بوده؟ آیا می توان هر شیء مقدسی را که به دست افراد پلید بیفتد از درجه ی قداست ساقط کرد؟ و یا اینکه آن را باید یک تصرف نامشروع دانست؟
«الله» نیز همین ویژگی را دارد که در درون اعتقادات منحرف مشرکین نیز وجود داشته و اعتقاد مشرکین به آن، باعث از بین رفتن یکتایی خداوند نمی گردد!