به قلم ابن اثیر (درگذشت: 630 ق)
یزید بن حجّیه تیمی در جنگ جمل، صفّین و نهروان جزء یاران امام علی(ع) بود. سپس حضرت او را به فرماندار ری گماشت؛ امّا او از مالیات آنجا سی هزار درهم کم آورد. علی(ع) او را احضار و کمبود اموال را از او مطالبه کرد و پرسید: آنچه دریافتی، کجا پنهان کردی؟
پاسخ داد: چیزی برنداشتم.
علی(ع) با تازیانه او را نواخت و به زندان انداخت و سعد، غلام خود را زندان بان او قرار داد.
یزید از زندان گریخت و به معاویه پیوست. معاویه هم آنچه را که ربوده بود، به او بخشید. او به امام علی(ع) ناسزا می گفت. در شام اقامت گزید تا آنکه کار معاویه بالا گرفت و تمام خلافت به او رسید.
یزید با معاویه به عراق رفت و معاویه دوباره حکومت ری را به او سپرد.
متن عربی
علی علی الری یزید بن حجه التیمی تیم اللات ، فکسر من خراجها ثلاثین ألفا فکتب إلیه علی یستدعیه فحضر فسأله عن المال. قال: أین ما غللته من المال؟
قال: ما أخذت شیئا.
فخفقه بالدره خفقات وحبسه و وکل به سعدا مولاه.
فهرب منه یزید إلى الشام فسوغه معاویه المال فکان ینال من علی و بقی بالشام إلى أن اجتمع الأمر لمعاویه فسار معه إلى العراق فولاه الری.
و قیل: إنه شهد مع علی الجمل وصفین و النهروان ثم ولاه الری وهو الصحیح.
منبع:
الکامل فی التاریخ، ابن اثر، ج 3، ص 287 ـ 288؛ تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران (ترجمه ی تاریخ اثیر)، ج10، ص 56
برای آگاهی بیشتر از یزید بن حجیه به منابع زیر مراجعه شود:
تاریخ مدینه دمشق: ج 65 ص 147؛ الکامل فی التاریخ: ج 2 ص 367، الأخبار الموفّقیّات: ص 575 الرقم 374؛ تاریخ الطبری: ج 5 ص 54 و ص 273، أنساب الأشراف: ج 3 ص 215 و 216 و ج 5 ص 268، الأخبار الموفّقیّات: ص 575 الرقم 374، الکامل فی التاریخ: ج 2 ص 367، الغارات: ج 2 ص 525 ـ 528.
یادآوری:
یک) امام علی(ع) یزید بن حجیه را از شاهدان بر حکمیت قرار داده بود.
دو) طبق بعضی نقل ها امام علی(ع) حکومت ری و دَستبی هردو را به یزید بن حجیه داده بود که منطقه ای وسیع را شامل می شد و اهمیت ریاست او خیلی بیشتر از یک وزیر بود. در عین حال شلاق و زندان نصیبش شد.
سه) دستبى، معرّب دشتبى، منطقه اى در جنوب غربى تهران امروز است. آن زمان وسیع بود و بین قزوین تا همدان را شامل مى شد (ر. ک: معجم البلدان: ج 2 ص 454)