به قلم مدیر سایت

بنا به نوشته ی سمعانی (درگذشت: 562 ق) و ابن اثیر (درگذشت: 630 ق) ازرکیان تاجری زرتشتی و اهل بخارا بود که در سفری تجاری به چین، از آنجا به بصره و سپس نزد امام علی(ع) رفت و به دست آن حضرت اسلام آورد.

از آنجا که نوادگان او به «ازرکیانی» شهرت دارند، به دست می آید او شخص برجسته ای بوده است.

عبارت سمعانی
الأزرکیانی: بفتح الألف وسکون الزای وفتح الراء وسکون الکاف وفتح الیاء آخر الحروف ثم الألف وفی آخرها النون.
هذه النسبه إلى أزرکیان وهو اسم مجوسی من أهل بخارا کان تاجرا خرج بخارا فی التجاره إلى الصین ثم خرج من الصین إلى البصره ثم ذهب إلى علی بن أبی طالب رضی الله عنه فأسلم على یدیه.
ومن أولاده أبو عبد الله محمد بن الحسن بن علی بن الحسن بن باباج بن الأزرکیان من أهل بخارا، له رحله إلى العراق ، سمع ببخارا سهل بن المتوکل وأبا سهیل سهل بن بشر الکندی وأحمد بن رضوان الخشاب وسعید بن ذاکر الأسدی وموسى بن أفلح واللیث بن حبرویه وببغداد معاذ بن المثنى العنبری وبشر بن موسى الأسدی وغیرهم، وتوفی فی شعبان سنه أربع وأربعین وثلاثمائه.
منبع: الانساب، سمعانی، ج 1، ص 123. شبیه این عبارت در اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج 1، ص 47 آمده است.

همچنین شبیه متن بالا در الانساب، سمعانی، ج 1، ص 110 و اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج 1، ص 41 ـ 42 نیز تکرار شده با این تفاوت که به صورت «ارزکیان» ـ با جا به جایی حرف های راء و زاء ـ است.

و ر. ک: لب اللباب فی تحریر الانساب، سیوطی (درگذشت: 911 ق)، ص 9 ـ 10 و شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ابوالفلاح عبدالحی (درگذشت: 1089 ق)، ج 6، ص 284. در این دو منبع «ارزکیان» ضبط شده است.