حلال بودن ذبایح اهل کتاب

امروز آیت الله جناتی را در قسمت کم عمق استخر و جکوزی ندیدم. با خود گفتم: این هفته مطلبی با عنوان «استخریه» در وبلاگ نخواهم داشت. درحال شنا او را در قسمت عمیق دیدم. قبلا ایشان در قسمت عمیق نمی رفت. پس از گذشت چند هفته، جرأت پیدا کرده بود و از کم عمق جدا شده بود البته با دست به دیوار.
سر صحبت را باز کردم. مطالبی گفت که بعضی را  در اینجا می آورم:

فقه و زمان
گفت: چند سال پیش خواستند همایشی در تجلیل از موقعیت علمی من بگیرند. موافقت نکردم و گفتم: از این کارها خوشم نمی آید. آنها مقاله های چاپ شده و چاپ نشده را از من گرفتند و بردند. وقتی از پذیرفتنم ناامید شدند، مقاله ها را در یک کتاب با عنوان «فقه و زمان» چاپ کردند. در صفحه 18 هم نوشتند که هرچه به ایشان اصرار کردیم ، نپذیرفت که همایشی در تجلیل از ایشان برگزار کنیم.
در حالی که آیت الله جناتی با ناراحتی زیاد دو دستش را بر سر می کشید گفت: متأسفانه کسانی که این کار را کردند نوشته را پیش از چاپ به من نشان ندادند و آن کتاب پر از اشتباه است. این باعث شد تا مدتی بین من و آنان کدورت باشد.

حلیت ذبایح اهل کتاب
همچنین آیت الله جناتی گفت: پس از اعلام دیدگاهم در مورد پاک و حلال بودن حیواناتی که توسط اهل کتاب ذبح می شود و از طریق سایت و ماهواره پخش شد، از کشورهای گوناگون از طریق اینترنت پیامهای تشکر فرستادند.
از اینجا معلوم می شود حرام دانستن ذبایح اهل کتاب، مشکلات فراوان برای مسلمانان در دیگر کشورها بوجود آورده است. نظر به اهمیت این موضوع خلاصه ی چند دلیل آیت الله جناتی را در این زمینه می آوریم.
منبع: همبستگی ادیان و مذاهب اسلامی، آیت الله محمد ابراهیم جناتی، قم، انتشارات انصاریان، چاپ اول، 1381 ش، ص 215 ـ 270

یادآوری:
آیت الله جناتی روایتهای بیشتری برای حلال بودن ذبیحه ی اهل کتاب آورده که فقط به ذکر چند مورد بسنده می کنیم و از سوی دیگر روایتهایی هم در حرام بودن ذبایح آنها داریم و قائلان به حرمت جوابهایی به ایشان دارند. بهر حال قضاوت برای غیر مجتهدان دشوار بلکه غیر ممکن است. هدف ما تنها آشنایی مختصر خوانندگان با دلایل ایشان است.

دلیل های حلیت ذبایح اهل کتاب
یک) خداوند در قرآن می فرماید: «طعام الذین اوتوا الکتاب حل لکم و طعامکم حل لهم؛ خوراکیهای اهل کتاب برای شما حلال و خوراکیهای شما برای آنان حلال است.» (سوره مائده، آیه 5)

دو) محمد بن حلبی می گوید: از امام صادق(ع) در مورد ذبیحه اهل کتاب و ازدواج با زنانشان پرسیدم. فرمود: ایراد ندارد. (وسائل الشیعه، ج 24، ص 62، ح 34)

سه) عبدالملک بن عمرو می گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم: در باره ذبایح مسیحیان چه می گویید؟ فرمود: باکی نیست. گفته شد: آنان هنگام سر بریدن حیوان، نام مسیح را می برند؟ فرمود: مرادشان از آن،‌ خداست. (وسائل الشیعه، ج 24، ص 62، ح 35)

چهار) یونس بن بهمن می گوید: یکی از خویشان مسیحی ام برای من مرغ و جوجه بریان هدیه آورده و حلوایی هم دست کرده. آیا می توانم از آنها بخورم؟ فرمود: ایراد ندارد. (استبصار، ج 4، ص 86، ح 328)

پنج) زنی یهودی گوشتی مسموم نزد پیامبر(ص) آورد. یکی از اصحاب از آن خورد و مرد. پیامبر لقمه ای از آن را در دهان گذاشت اما چون دانست مسموم است آن را نخورد. (ر.ک: مسالک الافهام، ج 2، ص 224 و سیره ابن هشام)

شش) ورد بن زید از امام باقر(ع) پرسید: چه می فرمایی در مورد زرتشتی‌ای که موقع ذبح، بسم الله بگوید؟ فرمود: از آن بخور. (استبصار، ج 4، ص 85، ح 325)

هفت) از امام صادق(ع) در مورد ذبایح زرتشتیان و یهودیان و مسیحیان پرسیدند. فرمود: بخور. پرسیدند: آنان موقع ذبح، نام خدا را نمی برند. فرمود: اگر شما موقع ذبح حضور داشتید و (دیدید) اسم خدا را نبردند از آن نخورید اما اگر حضور نداشتید بخورید. (استبصار، ج 4، ص 85، ح 320)

هشت) در فقه قاعده کلی داریم که همه چیز حلال است مگر با دلیل قطعی حرام بودن چیزی ثابت شود. در مورد حرام بودن ذبایح اهل کتاب دلیل قطعی نداریم زیرا:
اولا،‌ روایات در این زمینه متفاوتند.
ثانیا، این احادیث با وجود ناهماهنگی میان آنها، نمی توانند عموم آیه ی قرآن را (که بعنوان اولین دلیل آوردیم) تخصیص بدهند به ذبایح مسلمانان.