*پس از ورود اسلام به ایران و استقرار حکومت اسلامی، تا چند قرن شاهد شورش ها و قیامهایی از سوی ایرانیها هستیم. بعضی از روی عمد یا جهل این شورشها را نشانه ی تحمیلی بودن اسلام می دانند. در حالی که این قیامها برضد عربها بوده یا برضد حاکمان ستمگر. باید اسلام و عرب را از یکدیگر جدا کرد.
دکتر علی شریعتی تحلیلی در خور توجه در این زمینه دارد.
«جدا کردن اسلام از عرب، یعنی جدا کردن عرب از برنده ترین اسلحه ای که در دست دارد، یعنی جدا کردن از ایدئولوژی و ایمان بسیار نیرومندِ پیشرفت کننده اش.
این کار را در اغلب نهضت ها، غیر از نهضت بابک و مردآویز به روشنائی می بینیم. بابک اصلا به اسلام تکیه نمی کند و معتقد به مزدک است؛ اما تمام کسانی که با ابومسلم و بعد از ابومسلم در برابر عرب ایستاده اند کوشش می کنند که به صراحت از اسلام دفاع کنند ـ در حالی که با عرب می جنگند ـ و کوشش می کنند که شعارشان ایرانی، زردشتی... نباشد، بلکه شعارشان اسلام باشد؛ زیرا عرب با اسلام آنها را کوبیده و باید با اسلام کوبیده شود، برای اینکه مردم آنها را حمایت کنند.
این است که ابومسلم وقتی از خراسان بلند می شود، شعار ملی ندارد و می گوید: «الرضا من آل الرسول» در حالی که مسلما" در میان افسران ابومسلم کسانی وجود داشته اند که مسلمان نبوده اند؛ اما این شعار را برای کوبیدن عرب قبول می کنند و می گویند که باید به مردم و عرب و ایرانی گفت که خلفا به دروغ خود را به اسلام چسبانده اند و ما مسلمان حقیقی هستیم.
دیدیم که این منطق با چه سادگی پیشرفت کرد. بدین صورت که همه ی مردم مسلمان حاضر شدند که با خلیفه ی اسلام بجنگند. همچنین کسانی که در ایران مسلمان نبودند به این نهضت پیوستند؛ زیرا به هر حال خلیفه ی عرب را می کوبند.
بعد از ابومسلم، کسانی که بر اساس مذهب اسلام شعار دادند و نهضت خود را اعلام کردند، پیروزی بیشتری به دست آوردند تا کسانی که شعار اسلامی ندادند...
بنابراین ایران در برابر عرب می ایستد (نه اسلام) و بزرگ ترین پیروزی که رهبران ایرانی به دست آورده اند، جدا کردن عنصر عرب (از لحاظ نژادی) از عنصر اسلام (از لحاظ اعتقادی) است.
و قیامشان برای احیاء دین اسلام است، که به دست عرب پایمال شده، و برای سپردن حکومت به دست خاندان رسول است نه به خاندان ساسانی!»

منبع:
بازشناسی هویت ایرانی ـ اسلامی، دکتر علی شریعتی، تهران، انتشارات الهام، چاپ چهارم، 1374 ش، ص 54 ـ 56
لینک مرتبط:
شورشها در ایران، نه برضد اسلام و نه حکومت