*براساس نقل کتاب های دینی زرتشتی، به ویژه وندیداد، ادرار گاو جایگاهی خاص دارد؛ هم آن را می خوردند و هم با آن غسل می کردند و... وقتی که زرتشتیان در مورد این آداب دینی اشان مورد انتقاد قرار می گیرند، ادرار شتر در اسلام را به رخ می کشند؛ چرا که در اسلام نیز روایت هایی در مورد خوردن ادرار شتر می بینیم. به این جهت لازم دانستیم جایگاه ادرار شتر میان مسلمانان، و ادرار گاو میان زرتشتیان را بررسی و مقایسه کنیم.

ادرار گاو
آنچه در پی می آید برگرفته و خلاصه شده از گفته های زرتشتی پژوه سرشناس، هاشم رضی است. وی با ذکر مستندات، چنین می گوید:
گاو در نگاه زرتشتیان از مقدس ترین جانوران است. ادرار آن نیز جنبه ی تقدس و تطهیر دارد. اما تطهیر به هیچ وجه جنبه ی گندزدایی و ضدعفونی ندارد. (استفاده از ادرار گاو به این گستردگی که در ادامه می آید نه تنها نمی تواند جنبه ی ضد عفونی داشته باشد بلکه بیماری زا خواهد بود. اگر چنین استفاده ای اندک بود توجیه درمانی می توانست داشته باشد)
موبد با آیین ها و تشریفاتی ویژه، طی یک دوره ی دراز که حد اقل نه شبانه روز است، باید مراسم تطهیر گناه کار را انجام دهد که بخش اصلی آن شست و شوی گناه کار با ادرار گاو است.
به گفته ی وندیداد، بهترین جاهای زمین، مکان هایی است که چارپایان و ستوران بیشتر بشاشند.
مرده کش ها پس از حمل جنازه باید با ادرار گاو غسل مس میت انجام دهند و اگر پیدا نشد، با ادار زنان و مردانی که ازدواج با محارم انجام داده اند و در تشییع جنازه شرکت کرده اند، غسل می کنند.
زن باردار که بچه سقط کند ناپاک شده است؛ چون دیو مرده به رحم او وارد شده و با حلول در جنین موجب مرگ بچه شده است. در این صورت باید مقداری معین از مخلوط ادرار و خاکستر را در رحم یا زهدان زن بریزند تا ناپاکی حاصل از ورود دیو پاک گردد. همچنین پس از سه شبانه روز، لخت شده خود را در نه گودال با ادرار گاو غسل می دهد. بعد از چند شب و روز باز هم با شاش گاو خود را می شوید و تشریفات طاهرسازی بسیار پیچیده و طولانی است.
اگر مدت حیض زن طولانی شود، باید مراسم تغسیل با شاش گاو در باره اش اجرا شود.
کسی بیش از حد مجاز به مرده ی انسان یا سگ نزدیک شود باید تشریفات غسل با شاش گاو را انجام دهد که بسیار طولانی است. بارها و بارها باید توسط موبدی اجرا گردد. (دانشنامه ایران باستان، ج 4، ص 1913 ـ 1914)
کسی که در خواب از او منی خارج شود، گناه کار است و باید کفاره دهد و لباس و بستر آلوده را با شاش گاو بشوید؛ چون دیو در نطفه حلول کرده است و باید تسخیر شود.
زنی که خون حیض از او خارج می شود باید خود و جامه را با ادرار گاو بشوید.
موبدان گوساله ی نری را تا شش ماهگی تحت شرایطی خاص تغذیه کرده آنگاه ادرار گوساله را جمع کرده با خواندن دعاهایی متبرکش می کنند. آن را در آتشکده ها نگهداری می کنند تا در مراسم خاص، برای شفا و دوری از گزند دیوان و بلایا و بیماری ها، به حاضران بنوشانند.
شب هنگام که بخوابند هرگاه برخیزند، باید دست و روی را با ادرار گاو بشویند. هر زرتشتی چون از بازار به خانه آید باید ابتدا دست و صورت را با ادرار گاو بشوید و سپس با آب.
کسی که نخست دست و روی را به خوبی با ادرار گاو نشوید بلکه از آب استفاده کند، گناه کار است. (دانشنامه ایران باستان، ج 3، ص 1844 ـ 1847)

ادرار شتر
با بررسی کتاب های حدیثی، تعدادی روایت در مورد ادرار شتر دیدم اما همگی آنها جنبه ی طبی دارند. چه ایرادی دارد؟ در قدیم با این امور طبابت می کردند. از نظر اسلام بلکه از نظر هر عاقلی، خوب است انسان با خوردن هرچیزی خود را درمان کند حتی با بدتر از ادرار شتر. این را همه ی عقلا می فهمند و قبول دارند. امروزه حتی با سم مار نیز مداوا می کنند. چه ایرادی دارد؟
به چند حدیث توجه کنیم:
ـ شخصی از امام صادق(ع) پرسید: آیا کسی می تواند ادرار گاو را بخورد؟ فرمود: اگر برای درمان، به آن نیاز دارد، بخورد؛ همچنین ادرار شتر و گوسفند. (وسائل الشیعه، ج 3، ص 411, ح 4008)
ـ سماعه می گوید: از امام صادق(ع) در مورد کسی که با نوشیدن ادرار شتر و گاو و گوسفند دردش درمان می شود, پرسیدم: آیا نوشیدن آن برای او حلال است؟ فرمود: بله, ایرادی ندارد. (وسائل الشیعه، ج 25، ص 115, 31368)
ـ امام کاظم(ع) فرمود: ادرار شتر بهتر از شیر آن است. (وسائل الشیعه، ج 25، ص 114, 31364)
ظاهراً منظور این نیست که حقیقتاً ادرار آن بهتر از شیرش است بلکه با مبالغه، بدی شیر شتر فهمانده شده است. ما هم گاهی این گونه سخن می گوییم. مثلاً وقتی غذای بد بخواهند به ما بخورانند می گوییم: ... بخورم بهتر از این غذاست. در حالی که واقعاً چنین چیزی را اراده نکرده ایم بلکه با مبالغه خواستیم بدی آن غذا را بفهمانیم. قضیه ی بهتر بودن شاش شتر از شیرش به همین صورت ممکن است باشد.
ـ مفضّل می گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم:  ای پسر پیامبر خدا، هنگام راه رفتن، نفس تنگی شدیدی مرا می آزارد تا جایی که گاه در فاصله میان خانه ی خود و خانه ی شما، دو بار می نشینم. فرمود:  ای مفضّل! برای این عارضه، ادرار شتر شیرده بخور.
مفضل می گوید: من از آن خوردم و خداوند، بیماری ام را زدود. (طبّ الأئمّة، ص 103؛ بحار الانوار، ج 62، ص 182، ح 5)
ـ در مفاتیح الجنان آمده است:
بیست و یکم ـ در حدیث است که مفضل بخدمت حضرت صادق(ع) شکایت کرد از تنگی نفس و گفت: اندک راهی که می روم نفسم تنگ می گیرد و می نشینم. فرمود که: بول شتر بخور تا ساکن شود. (مفاتیح الجنان، ص 899 . این مطلب در حاشیه ی مفاتیح (باقیات صالحات)، باب ششم است که در فهرست آن، عنوان «دواء تنگی نفس و سرفه» به آن داده شده است.)
ظاهراً آنچه در مفاتیح آمده خلاصه ی حدیث قبلی است.
سفارش امام صادق(ع) به خوردن ادرار شتر برای درمان آسم به معنای این نیست که هرکس دچار این بیماری بود با خوردن ادرار شتر شیرده درمان شود. چه بسا شرایط جسمی و سنّی مفضل اقتضای چنین دارویی را داشته و روشن است که یک دارو به همه ی بیماران تجویز نمی شود.
لینک مرتبط:
هیچستان