*مقایسه ی تقدیس آتش با نماز به سمت کعبه، مقایسه ی غلطی است. هیچ مسلمانی هر چند عامی باشد، آنگاه که به سوی کعبه برای نماز می ایستد در خاطرش خطور نمی کند که می خواهد با این عمل کعبه را تعظیم و تکریم و تقدیس کند. اسلام که کعبه را قبله ی نماز قرار داده به این معنا نیست که مردم در حین نماز کعبه را تقدیس کنند و لهذا در ذهن هیچ مسلمانی تقدیس کعبه خطور نمی کند. از این جهت درست مثل این است که به مسلمانان می گفتند: هنگام نماز همه رو به نقطه ی جنوب بایستید، که مفهومی جز این که در حین عبادت همه وضع واحدی داشته باشند ندارد.
هرگز در دین اسلام کوچک ترین اشاره ای به این مطلب نیست که خداوند با کعبه و مسجدالحرام یک ارتباط خاص دارد، بلکه عکس آن تعلیم داده شده است. قرآن کریم صریحاً می فرماید: «فَأینَما تُوَلّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ؛ به هر سو رو کنید، خدا آنجاست.» (البقرة، آیه ی 115)
اگر به کعبه گفته می شود «بیت» از آن جهت است که هر معبدی «بیت اللَّه» است. پس رو به کعبه ایستادن تنها مبتنی بر یک حکمت و فلسفه ی اجتماعی است؛ آن حکمت این است که اولاً مسلمانان از لحاظ جهتی که در حین انجام عمل عبادت انتخاب می کنند یکی باشند و تفرق و تشتت نداشته باشند؛ ثانیاً نقطه ای که برای وحدت انتخاب می کنند همان جا باشد که اولین بار در جهان برای پرستش خدای یگانه ساخته شد که این خود نوعی احترام به عبادت خداوند یکتاست.
عبادت زردشتیان به اقرار خودشان، تقدیس و تعظیم خود آتش است. چگونه ممکن است تعظیم و تقدیس آتش عبادت اهورامزدا محسوب شود؟
آنچه زردشتیان در مورد آتش انجام می دهند تقدیس است نه تواضع و نه تعظیم ساده و نه قبله قرار دادن. تقدیس و تنزیه بودن یک عمل کافی است برای اینکه عبادت شمرده شود، خواه توأم با اعتقاد صریح به مقام ربوبیت مطلقه و یا رب النوعی باشد و یا نباشد.
گذشته از این، زردشتیان برای آتش مقامی  کمتر از رب النوع قائل نبوده و نیستند؛ برای آتش روحانیت و تأثیر معنوی و قدرت ماوراء طبیعی قائل بوده و هستند. در اوستا «آذر ایزد» پسر اهورامزدا خوانده شده است.
آقای دکتر معین درباره ی آتشکده ی «آذر برزین مهر» ـ یکی از سه آتشکده ی بزرگ و اصلی باستان ـ می گوید:
«در فصل 17 بندهش، بند 8، آمده: آذر برزین مهر تا زمان گشتاسب در گردش بوده "پناه جهان" می بود تا زرتشت انوشه روان دین آورد، گشتاسب دین پذیرفت، آنگاه گشتاسب آذر برزین مهر را در کوه ریوند که آن را پشت و پشتاسپان خوانند فرو نهاد.» (مزدیسنا و ادب پارسی، ص 333)
ایضاً درباره ی همین آتش از خرده اوستا چنین نقل می کند:
«از یاوری این آتش است که کشاورزان در کار کشاورزی داناتر و تخشاتر و پاکیزه تر (شستک جامه تر) هستند و با این آتش بود که گشتاسب پرسش و پاسخ کرد.» (مزدیسنا و ادب پارسی، ص 334)
درباره ی «آذر فرنبغ» ـ یکی دیگر از آتشکده های اصلی ـ می گوید:
«این آتشکده به موبدان اختصاص داشته است. در تفسیر پهلوی بند پنجم، آتش بهرام، نیایش (خرده اوستا) آمد: نام این آذر فرنبغ است و این آتشی است که نگهبانی پیشه پیشوایی (اتربانی نگه داری آتش) با اوست و از یاوری این آتش است که دستوران و موبدان، دانایی و بزرگی و فر دریافت  کنند و این آتش است که با دهاک (ضحاک) پیکار کرد.» (مزدیسنا و ادب پارسی، ص 339 و 340)
در فصل 17 بندهش درباره ی «آذر گُشْنَسْب» که سومین آتشکده ی بزرگ و اصلی است، طبق نقل دکتر معین چنین آمده است:
«آذر گشنسب تا هنگام پادشاهی کیخسرو هماره پناه جهان بود. وقتی که کیخسرو دریاچه ی چچست را ویران کرد، آن آتش به یال اسب او فرو نشست؛ سیاهی و تیرگی را برطرف نمود و روشنایی بخشید؛ به طوری که او توانست بت کده را ویران کند. در همان محل در بالای کوه اسنوند دادگاهی (معبدی) ساخت و آذر گشنسب را فرو نشاند.» (مزدیسنا و ادب پارسی، ص 311)
ایضاً از بندهش درباره ی همین آتش نقل می کند:
«یکی از سه شراره ی مینوی بوده که به جهان خاکی برای امداد جهانیان فرود آمده، در آذربایجان قرار گرفت.» (مزدیسنا و ادب پارسی، ص 112)
کدام طایفه از طوایف بت پرستان برای ارباب انواعی که قائل بودند، بیش از این قدرت معنوی و ماوراء طبیعی قائل بوده اند؟
منبع: برگرفته از: مجموعه آثار شهید مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ج 14، ص 224 ـ 228.