*مصاحبه ام با سایت شفقنا به مناسبت ولادت امام حسن عسکری(ع) (اینجا)
یک کارشناس علوم اسلامی گفت: در شرایط سخت امام حسن عسکری، ایشان برای اثبات حضور فرزندشان و آماده کردن افکار مردم برای شروع غیبت حضرت مهدی(ع) از دو روش عملی و قولی  استفاده کردند.

سید حسن فاطمی موحد در پاسخ به سوال خبرنگار شفقنا (پایگاه بین المللی همکاری های خبری شیعه) که دلیل رفت و آمد حضرت امام حسن عسکری به دارالحکومه چه بوده، گفت: امام عسکری در هفته دو بار روزهای دوشنبه و پنج شنبه به کاخ حاکم وقت تردد داشت اما این رفت و آمد ها برای بازخواست و سوال و جواب از امام بوده است. اگر امام با حاکمان وقت همراهی داشت، معنا نداشت که او را در محلی نظامی محصور کنند و بارها او را به زندان افکنند. با توجه به تاریخ، ایشان نیمی از دوران امامتش را در زندان گذرانده است.

این محقق علوم اسلامی تاکید کرد: نه تنها حضرت، فشارها و سختی های فراوان از سوی حکومت را تحمل کرد بلکه شیعیان او نیز چنین بودند. این فشارها در حدی بود که مردم در همان مسیر رفت و آمد به کاخ، نمی توانستند به او نزدیک شوند و رابطه برقرار کنند. حضرت به شیعیان سفارش می کرد که به او نزدیک نشوند و گاه با اشاره سخن می گفت.

او علت فشارهای زیاد بر امام عسکری(ع) را در اختلاف مذهب ندانست و بیان کرد: باید دانست که اگر شخصیت های برجسته جامعه، صرفا به کار خویش و عبادت سرگرم باشند، حاکمان ظالم برای آنها مزاحمتی ایجاد نمی کنند. بنابراین امام عسکری باید رفتارهایی مهم بر خلاف میل خلفا داشته باشد که این گونه در مضیقه بوده است هرچند تاریخ، از فعالیت های سیاسی ایشان خبر روشنی به ما نداده است که یکی از علت های ضبط نشدن این فعالیت های سیاسی، مخفی بودن آنهاست.

فاطمی موحد اظهار کرد: از نقل ها دو علت برای سخت گیری ها به دست می آید؛ امام عسکری به عنوان شخصیتی علمی و معنوی، بسیار مورد توجه بود و مقبولیت خاص داشت به گونه ای که در نقاط دوردست، نمایندگانی داشت که وجوه شرعی و اموال فراوان را به دست او می رساندند. خلفا نگران بودند که اهل بیت(ع) ادعای خلافت کنند. آن عصر مصادف با قیام های متعدد از سوی علویان بود و حاکمان، امامان را جهت دهنده و حامی آنها می دانستند که چه بسا در مواردی درست بود.

این محقق علوم اسلامی دومین علت را در اطلاع خلفای عباسی از تولد حضرت مهدی (ع) دانست و اظهار کرد: خلفای عباسی از طریق روایات متواتر، خبر داشتند که امام مهدی(ع) از صلب امام عسکری(ع) تولد خواهد یافت و دستگاه ظلم را از بین خواهد برد. دستیابی به امام مهدی یکی از علل کنترل ها و آزارها بود.

او با بیان این که حاکمان گاهی با احترام با ایشان برخورد می کردند، علت آن را، نفوذ حضرت میان توده مردم دانست.

فاطمی موحد در پاسخ به این سوال که امام عسکری(ع) چگونه مردم زمان خود را برای غیبت امام مهدی(ع) آماده کردند، افزود: امام عسکری(ع) در قبال امام مهدی(ع) دست کم دو مسوولیت خطیر داشت؛ یکی مخفی نگه داشتن او از چشم دشمنان برای حفظ جان او و در عین حال معرفی او به افراد خاص تا کسی منکر او نشود. دوم آماده ساختن مردم برای غیبت. این آماده سازی به دو صورت قولی و عملی صورت گرفت. زمینه سازی قولی اینگونه بود که همواره امام مهدی(ع) را به مردم معرفی می کرد و غیبتش را گوشزد می کرد.

این محقق علوم اسلامی در ادامه گفت: زمینه سازی عملی با کناره گیری از مردم، سخن گفتن از پشت پرده و ارجاع مردم به وکیلانش صورت می گرفت. در تاریخ آمده است که هرگاه امام عسکری برای سؤال و جواب، از سوی حکومت احضار می شد، جمعیت فراوان برای دیدن حضرت در مسیر، تجمع می کردند و عبور و مرور با سختی صورت می گرفت و این حکایت نشان می دهد که ایشان خیلی در انظار ظاهر نمی شدند.

او نمونه های زمینه سازی های قولی و عملی امام را این طور بیان کرد: شیخ صدوق (م 381 ق) در کتاب کمال الدین، صفحه 408 از أحمد بن إسحاق نقل می کند: از امام عسکری چنین شنیدم: الحمد لله الذی لم یخرجنی من الدنیا حتى أرانی الخلف من بعدی، أشبه الناس برسول الله صلى الله علیه وآله خلقا وخلقا، ویحفظه الله تبارک وتعالى فی غیبته، ثم یظهره فیملأ الأرض عدلا وقسطا کما ملئت جورا وظلما؛ سپاس مخصوص خدایی است که مرا از این دنیا خارج نساخت تا اینکه جانشینم را به من نشان داد و او را دیدم. او از جهت خلقت و اخلاق شبیه ترین مردم به رسول خدا(ص) است. در زمان غیبت او خداوند حافظ اوست. سپس خداوند او را ظاهر می کند و زمین را پر از عدل می کند همانگونه که پر از ظلم شده بود.

فاطمی موحد در ادامه گفت: یکی از نمونه های عملی، مسعودی (م 346 ق) در کتاب اثبات الوصیه، ص 286  نقل کرده هدف امام از حضور کمرنگ در میان مردم، همان آماده ساختن مردم برای غیبت بوده است: فلما أفضی الامر إلى أبی محمد(ع) کان یکلم شیعته الخواص وغیرهم من وراء الستر إلا فی الأوقات التی یرکب فیها إلى دار السلطان. وإن ذلک إنما کان منه ومن أبیه قبله، مقدمة لغیبة صاحب الزمان(ع)، لتألف الشیعة ذلک ولا تنکر الغیبة، وتجری العادة بالاحتجاب والاستتار؛ وقتی که امامت به امام عسکری رسید، با شیعیان خاص خود و غیر آنان، از پشت پرده و امثال آن سخن می گفت مگر در زمان هایی که با مرکب به دارالحکومه می رفت. این کار او و امام هادی(ع) قبل از او، برای مقدمه سازی غیبت صاحب الزمان(ع) بود تا شیعیان با این شیوه انس گیرند و منکر غیبت نشوند و مخفی بودن و مستتر بودن برایشان عادی شود.

این محقق علوم اسلامی در پاسخ به این سوال که برخی به دلیل کم بودن روایات و یا اسناد تاریخی در مورد ولادت و غیبت امام مهدی(ع) ابهام هایی دارند، برای رفع این ابهامات چه استدلالی می توان آورد؟ گفت: فرض کنیم فعالیتی به دلیل ممنوعیت و فشار حکومت، مخفی بود اما 10 مورد لو رفت. از اینجا حدس می زنیم که واقعیت خیلی بیشتر از آن 10 مورد است. اگر این مساله را در نظر بگیریم، خیلی وقایع تاریخی و حدیثی برای ما بیشتر روشن می شود. مثلا دو روایت با سند قابل قبول در مورد ولایت فقیه داریم که امام صادق(ع) فرموده که در نزاع ها به حاکمان وقت مراجعه نکنند بلکه به مجتهدان رجوع کنند و تصریح می کند که: من آنها را حاکم قرار دادم. این سخن برای حکومت وقت خیلی گران تمام می شود. امام خمینی از این دو روایت نتیجه گرفته است که روایات در مورد ولایت فقیه باید خیلی بیش از اینها باشد اما به دلیل فشار حکومت، تعداد کمی از این احادیث به دستمان رسیده است.

او در مثال دیگری بیان کرد: در مساله خمس هم همین طور است، در مورد گناهانی چون دروغ و غیبت روایات فراوان داریم که هرکس مرتکب شود چنین و چنان می شود اما در مورد گناه نپرداختن خمس، روایت اندکی داریم. این نه از این جهت است که پرداخت خمس کم اهمیت است بلکه به دلیل فشار حکومت، امامان نمی توانسته اند به آن سفارش های فراوان کنند.

فاطمی موحد در پایان تاکید کرد: در مورد حضرت مهدی(ع) نیز قضیه به همین صورت است. اگر در مورد او به روایت صحیح السند کمی دست یافتیم، باید بدانیم که در واقع روایت ها بسیار بیش از آنها بوده اما به دلیل رعبی که در جامعه حاکم بوده، این تعداد به ما رسیده است و در واقع روایت ها چندین برابر بوده است.

انتهای پیام