*موضوع سخنرانی موبد دکتر اردشیر خورشیدیان ـ رئیس انجمن موبدان تهران ـ در فرهنگستان علوم پزشکی ایران، در مورد طب و بهداشت در زرتشتی بوده است. او تلاش دارد آنچه در کتاب های دینی زرتشتیان آمده، بسیار منطقی و بهداشتی جلوه دهد.

ادرار گاو در سخن موبد خورشیدیان
«با استفاده از ادرار گاو با روشی بسیار ویژه و تخصصی، محلولی بنام پادیاب یا نیرنگ می ساختند، که کاربرد  پلشت بری (ضد عفونی کننده) داشت و می توانست با مواد نگهدارنده ای که در آن موجود بود، تا دهها سال بدون تغییر، شفاف و بی بو باقی بماند.» (پاسخ به پرسش های دینی زرتشتیان، ص 220)
استفاده از ادرار گاو به آن گستردگی نه تنها نمی تواند جنبه ی ضد عفونی داشته باشد بلکه بیماری زا خواهد بود. اگر چنین استفاده ای اندک بود شاید توجیه درمانی می توانست داشته باشد.

یادآوری
ظاهرا موبد خورشیدیان متوجه معنای «پادیاب» و «نیرنگ» نبوده است. این دو کلمه به معنای ادرار گاو که با شیوه ای مخصوص به دست آمده ، نیست بلکه به خود شستشو «پادیاب» و «نیرنگ» گفته می شود.
موبد رستم شهزادی در کتاب «واژه نامه پازند» چنین معنا کرده است:
پادیاب ـ پادیاو، پاخو، غسل مذهبی، تطهیر، شستشو، طهارت اوستا (ص 101)
نیرنگ ـ حیله و مکر، چاره، تعلیمات دینی، آداب و روش برگزاری مراسم دینی، افسون، طلسم، ورد، نماز (ص 320)
در دانشنامه ی مزدیسنا آمده است:
پادیاب که در پهلوی پادیاو گویند به معنی وضو و آداب تطهیر است. (ص 190)
در کتاب های لغت فارسی مانند دهخدا و معین و عمید نیز پادیاب را مانند موبد خورشیدیان معنا نکرده اند.

ادرار گاو در سخن هاشم رضی
آنچه در پی می آید برگرفته و خلاصه ای از گفته های هاشم رضی (زرتشتی پژوه کم نظیر) است. با ذکر مستندات می گوید:
گاو در نگاه زرتشتیان از مقدس ترین جانوران است. ادرار آن نیز جنبه ی تقدس و تطهیر دارد. اما تطهیر به هیچ وجه جنبه ی گندزدایی و ضدعفونی ندارد.
موبد با آیین ها و تشریفاتی ویژه، طی یک دوره ی دراز که حد اقل نه شبانه روز است، باید مراسم تطهیر گناه کار را انجام دهد که بخش اصلی آن شست و شوی گناهکار با ادرار گاو است.
مرده کش ها پس از حمل جنازه باید با ادرار گاو غسل مس میت انجام دهند و اگر پیدا نشد، با ادار زنان و مردانی که ازدواج با محارم انجام داده اند و در تشییع جنازه شرکت کرده اند، غسل می کنند.
زن باردار که بچه سقط کند ناپاک شده است؛ چون دیو مرده به رحم او وارد شده و با حلول در جنین موجب مرگ بچه شده است. در این صورت باید مقداری معین از مخلوط ادرار و خاکستر را در رحم یا زهدان زن بریزند تا ناپاکی حاصل از ورود دیو پاک گردد. همچنین پس از سه شبانه روز، لخت شده خود را در نه گودال با ادرار گاو غسل می دهد. بعد از چند شب و روز باز هم با شاش گاو خود را می شوید و تشریفات طاهرسازی بسیار پیچیده و طولانی است.
اگر مدت حیض زن طولانی شود، باید مراسم تغسیل با شاش گاو در باره اش اجرا شود.
کسی بیش از حد مجاز به مرده ی انسان یا سگ نزدیک شود باید تشریفات غسل با شاش گاو را انجام دهد که بسیار طولانی است. بارها و بارها باید توسط موبدی اجرا گردد. (دانشنامه ایران باستان، ج 4، ص 1913 ـ 1914)

نمونه ای که نشان می دهند بهداشت در نظر نبوده است
از مرده ی متلاشی، میکروب بیشتری به اطراف پراکنده می شود اما کسی که به مرده ی انسان یا سگ نزدیک شده بود، اگر جسد هنوز به وسیله ی سگ لاشه خوار یا پرنده ی لاشه خوار پاره پاره نشده بود می بایست سی بار با شاش گاو نر خود را بشویند ولی اگر پاره پاره شده بود پانزده بار. (وندیداد، ج 2، ص 892، ف 8، ش 97 ـ 98)
اگر واقعا هدف آنها ضدعفونی کردن بود، لزومی نداشت این همه خود را با آن غسل دهند. بنابراین بیشتر ، قداست ادرار و خرافه در نظر بوده است.