فرید الدین عطّار نیشابوری (درگذشت 618 ق) در ابیات زیر، امام علی(ع) را «پیشوای راستین»، «قطب دین»، «امام رهنمای»، «مرتضای مجتبی»، «خواجه معصوم» و… معرفی می کند و با تضمین کلمه ای از سخن امام علی(ع) که فرمود: «سلونی قبل أن تفقدونی»، آن حضرت را «صاحب اسرار سلونی» می خواند و با التفات به سخنی از مولا علی(ع) که فرمود: «لو کشف الغطاء ما ازددت یقینا» و«ما شَککتُ فی الحق مُذ اُریته»، می گوید:
چون علی از غیب های حق، یکی است
عقل را در بینش او کی شکی است؟
و با استشهاد به دو حدیث مستند نبوی که فرمود: «علی أقضاکم» و «لا تلوموا علیّا إنّه مَمسوسٌ فی ذات اللّه »، می گوید:
هم ز «أقضاکم»، علی، جانْ آگه است
هم علی «ممسوس فی ذات اللّه » است
ابیات عطار نیشابوری در ستایش از حضرت امیرالمؤمنین(ع) را از نظر می گذرانیم:
خواجه حق، پیشوای راستین
کانِ علم و بحر حلم و قطب دین
ساقی کوثر، امام رهنما
ابن عمّ مصطفی، شیر خدا
مرتضای مجتبی، جفت بتول
خواجه معصوم و داماد رسول
در بیان رهنمونی آمده
صاحب سرّ «سَلونی» آمده
مقتدای دین به استحقاق، اوست
مفتی مطلق، علی الإطلاق، اوست
چون علی از عین های حق، یکی است
عقل را در بینش او کی شکی است؟
هم ز «أقضاکم» علی جان آگه است
هم علی مَمسوس فی ذات اللّه است
از دمِ عیسی چو مرده زنده خاست
او به دم، دست بُریده کرد راست
گشت اندر کعبه آن صاحب قبول
بت شکن بر پشتی دوش رسول
در ضمیرش بود مکنونات غیب
زان برآوردی ید بیضا ز جَیب
گر ید بیضا نبودش آشکار
کی گرفتی ذوالفقار آن جا قرار؟
گاه در جوش آمدی از کار خویش
گه فرو گفتی به چاه، اسرار خویش
در همه آفاق، همدم می نیافت
در درون می گشت و مَحرم می نیافت.
منبع:
منطق الطیر (تصحیح: محمّد روشن، تهران: انتشارات نگاه، 1374ش، اوّل): ص 53.
