*دوستمان کیا بحثی در خور توجه را مطرح کرده است. در ابتدا خلاصه ی سخن او را می آورم و سپس جواب:
سؤال: امروزه شاهد بعضی فتواهای جدید هستیم. مثلا فقیهان در گذشته سقط جنین را به هیچ وجه اجازه نمی دادند اما امروزه آن را ـ دست کم در بعضی مواقع ـ اجازه می دهند. یا دیه ی زن نصف مرد بود اما اکنون دیه را مساوی حساب می کنند.
آیا این نشانه ی این نیست که اسلام برای همان 1400 سال پیش بوده و امروزه کاربرد ندارد؟
جواب:
یک) چند درصد از احکام اسلام چنین است؟ مثلا در مورد حرام بودن دروغ، دزدی، غیبت، حقه بازی، تعرض به ناموس دیگران، پایمال کردن حقوق دیگران و... نمی توان گفت که اینها برای 1400 سال پیش است و با پیشرفت امروزی سازگار نیست.
دو) برخی فتواهای جدید به این معنا نیست که فقیهان از احکام اسلام دست برداشته اند و از خودشان نظریه ی جدید داده اند. بلکه این فتواها براساس همان آیات و روایات است؛ مثل نظریات جدید در امور تاریخی. وقتی امکانات پژوهش زیاد شد و آیات و روایات بیشتر مورد کنکاش قرار گرفت، نظریات پدید می آید.
برخی فتواها را ما تصور می کنیم که جدیدند در حالی که فقیهان گذشته هم شبیه آنها فتوا داده اند اما چون دلایل خود را بخوبی بیان نکردند، آن نظریات در گذشته مورد توجه قرار نگرفتند. مثلا حدود بیست سال است که بیشتر فقیهان قائل به پاک بودن اهل کتاب شده اند اما چنین نیست که در گذشته هیچکس چنین فتوایی نداشته است.
برخی فتواهای جدید بخاطر پیشرفت های جدید است. شنیده ام برخی علما می گویند: اگر پیش از سه ماهگی جنین، معلوم شد که بچه معلول به دنیا می آید، می توان آن را سقط کرد. در گذشته علم به این اندازه پیشرفت نکرده بود و در نتیجه روایات را با این دید بررسی نمی کردند.
دیه ی زن نصف مرد است، اما به دلیل جوی که پدید آمده، سازمان بیمه با بیشتر گرفتن حق بیمه، دیه ی زنان را مساوی می پردازد و از نظر شرعی تساوی نیست.
دلیل دیگر برای فتواهای جدید این است که جو عمومی جامعه اجازه نمی دهد برخی علما نظریات خود را اظهار کنند اما وقتی فضا آماده شد، آنان فتوای خود را می گویند اما ما خیال می کنیم این فتواها جدیدند. فتوا به پاکی اهل کتاب است که در دهه های گذشته و قرن های گذشته علمایی بودند که همین نظریه را داشتند اما جرأت اظهار نداشتند و حتی برخی را بخاطر چنین فتوایی تکفیر کردند.
یکی از مراجع تقلید برجسته که مقلدان فراوان داشت بر این باور بود که تماشای فیلم سکسی (اگر مفسده و گناهی به دنبال نداشته باشد) حرام نیست اما تا آخر حاضر نشد این نظریه ی خود را برای عموم بیان کند بلکه خصوصی می گفت.